Дьяконовой
Парасковьи Алексеевны

“Кэнчээри” уһуйааҥҥа Байанай ыйа уол оҕоҕо туһуланан ыытылынна. Уол оҕо – биһиги инники кэскилбит, көмүскүүр-харыстыыр дурдабыт-хаххабыт. Ол иһин, уол оҕо аатын үрдүктүк тутар, кини толкуйдуур, саҥарар дьоҕурун сайыннарар сыалтан Байанай ыйа Уол оҕоҕо ананна.

            Бу ый чэрчитинэн оҕолор Уол оҕо биһиги олохпутугар суолтатын кэпсэтистилэр. Саха норуота Уолга ураты сыһыаннааҕын биллилэр. Байанай диэн кимин, “Уол оҕо соргулаах”, “Уол оҕо төрөөтөҕүнэ суор үөрэр” диэн былыргы саха бэргэн этиилэрин кытта билистилэр, ырытыстылар. Маны тэҥэ “Удьуор булчут” диэн эдэр булчуттар күрэстэрэ буолан ааста. Оҕолор сыал быраҕан, дьиҥ булчут курдук таҥнан, утуйар мөһөөччүктэри ыһан-хомуйан уол оҕо буолан, булчут биир олоҕун түгэннэриттэн билистилэр.

            Байанай ыйын чэрчитинэн, биһиги биир дойдулаахпыт, саха чулуу суруйааччыта Т.Е.Сметанин “Мэхээлэчээн булчут кэпсээннэрэ” айымньытын кытта билистилэр. Бу айымньыны истэн, оҕолор булчут киһи сиэрин-майгытын, айылҕаҕа, сиргэ-уокка харыстабыллаах сыһыанын биллилэр уонна аахпыттарын-билбиттэрин түмүгүнэн кыра үҥкүүнэн композиция туруордулар. Сүрүн оруолга бэлэмнэнии бөлөх иитиллээччитэ Макаров Владислав буолла. Маны тэҥэ Т.Е.Сметанин хоһооннорун ааҕан иһитиннэрдилэр. Ол курдук, Ноговицына Асель “Хаһаайка”, Макаров Владислав “Новый год”, Дьяконова Алеся “Биирдэ”, Федоров Айыллан “Ходьоҥ-ходьоҥ хаамтаран” диэн суруйааччы оҕолорго анаабыт хоһооннорун доргуччу аахтылар.

            Оҕолор, эмиэ биир дойдулаах, саха литературатын “Чыҥыс Хаан ыйааҕынан” романынан аан дойду таһымыгар таһаарбыт суруйааччыбыт Н.А.Лугинов “Суор” айымньытын кытта билистилэр. Бу айымньы төһө да дириҥ философскай ис хоһооннооҕун үрдүнэн, иитээччилэр ойуу көмөтүнэн, айымньы ис хоһоонун оҕолорго тиэртилэр. Бу айымньыны билии түмүгүнэн, “Кэнчээри” уһуйааҥҥа улахан уонна бэлэмнэнии бөлөх уолаттарыгар Уоланнар ааҕыылара тэрилиннэ. Уолаттар Н.А.Лугинов “Суор” айымньытыттан Уол оҕо туһунан кэрчиги олус итэҕэтиилээхтик аахтылар, ол кэннэ “Илимньит” үҥкүүтүн үҥкүүлээтилэр.

            Ити курдук, “Кэнчээри” уһуйааҥҥа Байанай ыйа Уол оҕоҕо ананан олус тэрээһиннээхтик ыытылынна.